Lazar Berman was op 4 februari 2025 in het Oval Office toen Trump zijn omstreden plan voor een ware Palestijnse volksverhuizing uit Gaza naar Jordanië en Egypte presenteerde. “De opname van honderdduizenden Palestijnen, maar ook van slechts tienduizenden, is een rode lijn voor Egypte”, zegt de correspondent voor dipllomatieke aangelegenheden van de Times of Israel.
In een vraaggesprek met het Duitse magazine Jungle World geeft hij de redenen voor die rode lijn aan. Egypte was het eerste land dat een vredesovereenkomst met Israël heeft ondertekend. “Het wil vermijden als collaborateur van Israël te worden gezien en voor diens zogeheten misdaden gebrandmerkt. Belangrijker is evenwel de bedreiging die de moslimbroederschap voor president Abd al-Fattah al-Sisi vormt. Zijn instabiele bewind heeft nauwelijks controle over wat de moslimbroeders uitrichten. Egypte beschouwt Hamas als een tak van de moslimbroeders. In 2008 blies Hamas het grenshek tussen de Gazastrook en Egypte op. Rond 700.000 mensen stroomden daarop de Sinaï in. Het duurde meer dan een jaar tot allen terugkeerden. Vanaf 2011 ontwikkelden zich bovendien banden tussen jihadistische opstandelingen in de Sinaï en Hamas.”
Berman vertelt dat tijdens de jihadistische aanvallen op Egyptische instellingen, die van bedoeïenenstammen uitgingen, Egypte en Israël op veiligheidsgebied nauw samenwerkten. Bij bombardementen mochten bijvoorbeeld Egyptische vliegtuigen van het Israëlisch luchtruim gebruik maken. Omgekeerd stond Egypte dat Israël toe boven de Sinaï.
Ook na het bloedbad dat Hamas in Israël aanrichtte op 7 oktober 2023, bleef de Egyptisch-Israëlische coöperatie bestaan, ondanks een vuurgevecht in mei 2024, waarbij een Egyptische soldaat omkwam. Die crisis was lokaal en kon snel worden opgelost. Berman: “De betrekkingen tussen al-Sisi en premier Netanyahu zijn zeer persoonlijk, zoals de diplomatie in het Midden-Oosten grotendeels via persoonlijke relaties verloopt. Echter, de betrekkingen zijn tijdens de oorlog (in Gaza, red.) verslechterd, onder andere omdat Netanyahu en hoge ambtenaren Egypte beschuldigden zich niet om de Hamas-tunnels te bekommeren, die naar Egyptisch grondgebied leiden.”
De Israëlische journalist wijst op het gegeven dat de Egyptische samenleving grotendeels vijandig staat tegenover de staat Israël. “Het aantal antisemieten is hoog.” Het regime van al-Sisi benut dat als afleidingsmanoeuvre voor kritiek op het eigen beleid. “Protesten tegen Israël dienen de bevolking er vaak toe om haar ontevredenheid te uiten, zonder de eigen regering aan te vallen.”
Een nieuw en relevant hoofdstuk in de betrekkingen tussen “het geschenk van de Nijl” en de Joodse staat is de ontwikkeling in de energiepolitiek. Europa heeft aardgas nodig, legt Lazar Berman uit. Israël exploreert daarvan steeds meer in de Middellandse Zee. Maar omdat de Joodse staat niet zelf over een pijplijn beschikt, verscheept Israël het gas naar Egypte, waar het in vloeibaar gas wordt omgezet. Het ontbreekt Egypte zelf aan genoeg energiebronnen. Dat leidde vorige zomer nog tot een grote stroomuitval met doden als gevolg. Minister-president Mostafa Madboury moet zijn verontschuldigingen aanbieden. “Nu betrekt Egypte een deel van het aardgas uit Israël”, informeert Berman. “Deze betrekkingen zijn belangrijk, ook vanwege de rivaliteit tussen Egypte en Turkije over de energiebronnen in Libië.”
Jungle World wees de diplomatieke correspondent op het feit dat Hamas helemaal niet voorkomt in het plan van de wederopbouw van de Gazastrook van de Arabische Liga. Dat verbaast Berman niet. Egypte wil gewoon van Hamas af en Israëlische gegijzelden vrij zien. “Het probleem is dat Hamas onder de Egyptenaren op straat veel geliefder is dan Israël. De Egyptische regering moet dus oppassen wat ze zegt en achter de schermen werken. Ze wil geen oorlog met Hamas, ze prefereert de rol van bemiddelaar tussen Hamas en Israël. Zo houdt ze de controle en kan beide partijen beïnvloeden. Egypte dringt wel aan op een einde van de oorlog zodat de economie zich kan herstellen.”
In Egypte geniet de Amerikaanse president Trump achting en respect, observeert Berman. Dat komt omdat de huidige bewoner van het Witte Huis over “Realpolitik” spreekt, dat wil zeggen ovder de strategisiche belangen die spelen in plaats van, zoals Biden, over de mensenrechtensituatie in Egypte. Desalniettemin weten de Egyptenaren dat zij zich niet alleen op de VS kunnen verlaten (Obama!) en hebben zij de banden met Rusland de afgelopen jaren geïntensiveerd. “De VS blijven echter de optie die de voorkeur geniet”, onderstreept de Israëlische analist.
Het plan van al-Sisi voor de wederopbouw van Gaza onder niet getermineerd toezicht van onafhankelijke Palestijnse technocraten geeft Lazar Berman intussen geen enkele kans van slagen. Die ambtenaren zullen er zich immer van bewust zijn dat ze bij ook maar één stap uit de rij een menigte van gewapende mannen op de stoep krijgen. “Het speelt dus geen rol of er technocraten zijn zolang Hamas de sterkste kracht blijft.”
Wie kan Hamas ontwapenen, luidt de vervolgvraag van Jungle World. “Wanneer niet de gehele Arabische wereld en de VS tegen Hamas zeggen dat het voorbij is en de leiders zich in ballingschap moeten begeven, is het realistisch gezien alleen het Israëlische leger.”
Bron: interview in Jungle World (# 2025/12, 20 maart 2025) van Paul Diedrich met Lazar Berman, diplomatiek correspondent voor de Times of Israel onder de titel “Ägypten will die Hamas loswerden”.
Reactie plaatsen
Reacties