Linkse Israëlische krant Haaretz dendert voort op verkeerde spoor

“Het lijfblad van Israël-vijanden” – “Haaretz geldt in het Westen als de leidende Israëlische krant. Niet omdat ze zo belangrijk zou zijn, maar omdat ze zo links is.” Prikkelende kop en onderkop boven een bijdrage van de voormalige Israël-correspondent van de Neue Zürcher Zeitung (NZZ), Ulrich Schmid.

De Zwitserse journalist zet meteen scherp in: het Israëlische dagblad is een “klassieke schijnreus”, imposant vanuit de verte, welhaast zielig van dichtbij.

In het Westen daarentegen staat Haaretz simpelweg voor dé Israëlische krant, de evenknie van “mediale dinosauriërs” als de BBC, New York Times of Le Monde, aldus Schmid. Geen Israëlisch blad wordt immers vaker geciteerd. Tientallen jaren gold Haaretz als de belichaming van serieuze journalistiek. Het voorbeeld van “de vierde macht” in een staat.

De oud-correspondent geeft voor de populariteit van Haaretz twee redenen: ze verschijnt niet alleen in het Hebreeuws, maar ook in het Engels én “meer nog, omdat ze zo aangenaam links en kritisch op de regering” is. Heel anders bijvoorbeeld dan de eveneens in het Engels verschijnende Jerusalem Post, “maar die beter met rechts in Israël uit de voeten kan”.

Die buitenlandse populariteit van Haaretz stoelt in elk geval geenszins op haar binnenlandse weerklank. Schmid toont dat met de feiten aan. Voor wie geen vreemdeling is in Jeruzalem geen opzienbarend nieuws. Echter, een nuttige, welllicht ook noodzakelijke correctie voor al die Europeanen die menen met Haaretz in de hand Israël te kennen.

Maar eerst even de feiten over reilen en zeilen van het dagbladfenomeen Haaretz: krap 5 procent van de Israëli’s leest de krant, blijkens de persranglijst voor 2023 rangeert ze daarmee ruim achter de bladen Israel Hayom (bijna 27 procent) en Yedioth Ahronoth (krap 22 procent). “De krant is noch groot, noch geliefd, bij veel Israëli’s is ze gehaat”, luidt de conclusie van Ulrich Schmid.

De NZZ-redacteur maakt nog een saillante opmerking in de richting van Israel Hayom en Yedioth Ahronoth: “Geciteerd worden deze bladen echter nauwelijks. Een valide verontschuldiging ontbreekt daarvoor, een voortreffelijke vertalingsservice biedt immers dagelijks een brede keuze van artikelen en kruidige citaten uit al deze kranten aan.” Schmid legt met deze passage eventjes de politieke vooringenomenheid van westerse kranten en persbureaus bloot. Arme abonnees/lezers.

Het gevolg van deze bizarre selectiviteit qua Israëlische nieuwsgaring door westerse media is een beeldvorming van de Joodse staat en zijn burgers die haaks staat op de werkelijkheid. Schmid spreekt van “Realitätsfremd”. Netanyahu is gekozen, tekent hij aan. “En ook wanneer het moreel geavanceerde linkse lieden kwelt: vele Israëli’s zijn het met zijn politiek eens.”

Nu heeft Haaretz sinds haar eerste verschijnen in 1918 het imago van dwarsligger ofwel tegen de heersende mening in te gaan. Dat bracht Israëls illustere eerste premier David Ben-Gurion tot de uitspraak dat de laatste keer dat Haaretz correct voor een regering was geweest wel dateerde uit de tijd van het Britse mandaat in Palestina… Begrijpelijk dit aforisme van Ben-Gurion. Haaretz had de grootste moeite met diens “dominantie” en onbuigzaamheid jegens de Arabieren.

Als correspondent in Israël wist Schmid Haaretz op haar waarde te schatten, links en soms scherp. Dat zorgt voor een levendige discours. “Welke Israëli zou dat graag willen missen?” Bovendien ‘garneert” de “innovatieve, spannende” Haaretz haar “dagelijkse ideologische portie” met veel aangename niet-politieke thema’s. Schmid roemt eveneens het hoge niveau van de economiebijlagen. Haaretz gunt daarnaast ook andere opinies ruimte.

Tegelijkertijd constateert de doorgewinterde journalist dat de Engelse uitgave van Haaretz (sinds 1997) linkser is dan de Hebreeuwse. “Dat wakkert het verwijt aan dat zij met opzet voor buitenlanders wordt geschreven, om tegen Israël stemming te maken en de reputatie van het land te beschadigen.”

Uit het rechtse politieke spectrum van Israël klinkt dat Haaretz de laatste tien jaar sterk naar links is opgeschoven. Klopt, beaamt Schmid, maar dat is ook enigszins begrijpelijk in reactie op ’s lands veranderde politieke landschap. Daarenboven opereert Haaretz in een unieke situatie, regionaal bekeken: in een vrije, democratische omgeving! Echter én prijzenswaardig in dit geval, gaat soms ook de eigen uitgever, Amos Schocken, voor Haaretz te ver. Zo oreerde die laatste eind oktober in Londen en plein public over “Palestijnse vrijheidsstrijders”, die “Israël als terroristen aanduidt”. Vele Israëli’s vonden dit optreden van Amos Schocken ronduit onverdraaglijk, en beslist niet alleen van rechts. Schocken krabbelde weliswaar terug, maar niet genoeg voor zijn eigen Haaretz-redactie. In een geprikkeld hoofdartikel distantieerde zij zich van elke groep die burgers doodt en de moord op vrouwen, kinderen en bejaarden propageert. Commentaar van Schmid: “Voor Europa een zeldzaam verschijnsel: de redactie desavoueert haar uitgever.”

Intussen wenst het rechtse kamp in Israël het niet bij protesten tegen Haaretz te laten. Diverse ministeries zegden hun abonnement op bij de krant, wilden haar geen interviews meer geven. “Dat is onaangenaam, maar toegestaan”, stelt Schmid laconiek vast. Per slot van rekening staat nergens geschreven dat honderden exemplaren van een krant dagelijks klaar moeten liggen op de bureaus van hoge ambtenaren. Vandaar ook dat Schmid de waarschuwingen van Haaretz dat premier Netanyahu de krant wil sluiten van de hand wijst als “niet op zijn plaats”.

Schmidt vervolgt: “Het grenst aan laster: zoals “zijn vrienden Poetin, Erdogan en Orban, poogt ook Netanyahu een kritische, onafhankelijke krant tot zwijgen te brengen”, schrijft Haaretz. “Bullshit”, zegt Israel Medad, de vroegere directeur van Media Watch Israel. Niemand zal Haaretz sluiten.”

Nu kun je je afvragen of het verstandig is dat een regering die elke dag groepen kritiseert die tot een boycot van Israël oproepen, nu van haar kant een “oude, respectabele krant”, die haar niet past, wil gaan boycotten, werpt Schmid in zijn exposé op. “Verstandig is dat niet”, meent hij.

Interessant is zijn duiding van deze ”verharding van de fronten door de oorlog”. Uit toorn is haat ontstaan. “De linkse Asjkenaziem in Tel Aviv vertwijfelen niet allen aan de politiek van rechts. Ze zijn ook gefrustreerd omdat zij de leiding over het land verloren hebben en omdat hun oereigen aanhang, de arbeiders en de Mizrahiem (de doorgaans armere oosterse Joden) al lang op “Koning Bibi” stemmen, voor Netanyahu.”

De linkse Asjkenaziem zijn boos, analyseert Schmid, omdat zij, met hun grandiose creatie van de “start-up cultuur” in het land, toch moeten aanzien dat de kleine luiden en de religieuzen in Jeruzalem bepalen waarheen Israëls reis gaat.

Op haar beurt is Haaretz evenzeer gefrustreerd. Het lukt haar eenvoudig niet de oplage van de krant op te krikken, hoewel in Tel Aviv miljoenen leven die links “ticken”.  Mooi Duits woord trouwens.

En passant ergert rechts in Israël zich over de “impertinentie” van Haaretz. Onvermoeibaar speuren zij naar fouten, leugens, verdraaiingen en foute vertalingen in de krant. “En zij vinden wat zij zoeken”, weet Schmid zelf. “Veel te vaak moet Haaretz zichzelf corrigeren. Want in de Engelse uitgave wordt het Hebreeuwse origineel toegespitst of gewoon foutief vertaald.”

Het oordeel van de voormalige Israël-correspondent over de Haaretz van de afgelopen jaren valt lang niet mals uit. De krant is inderdaad op een verkeerd spoor geraakt. Al in 2017 schreef de New York Times -“zeker geen rechts strijdblad”- dat de Israëlische krant geen realistisch beeld van het eigen land meer heeft en er vaak naast zit met haar prognoses.

Ontnuchterend, onderstreept Schmid, om daarna de striemende evaluatie uit het Amerikaanse blad te citeren: “Het probleem is niet, dat Israël niet luistert. Het probleem is, dat Israël niet luistert en toch succes heeft.”

Voor de journalist Schmid staat het rotsvast: democratie heeft het debat nodig. “En Israël overleeft slechts als democratische staat.”

Bron: “Das Leibblatt der Israel-Feinde”, bijdrage van Ulrich Schmid in de Neue Zürcher Zeitung van 16 december 2024.