“Sinds 7 oktober 2023 zamel ik steeds weer kledingsstukken in met “Free Palestine” of Israël in de kleuren van Palestina. Heel openlijk wordt nationalisme en religieus fanatisme getoond. Iedere schoolfoto, iedere klassenfoto moet nauwkeurig worden gecontroleerd. Het klinkt ongelofelijk, maar door menige moslim wordt Hitler bewonderd, omdat hij miljoenen Joden heeft gedood.”
Aan het woord is Christian Klar, al bijna veertig jaar werkzaam in het Oostenrijkse onderwijs, inmiddels twaalf jaar directeur van een middelbare school in Wenen. Over zijn rijke ervaringen heeft Klar nu een buitengewoon boeiend boek geschreven onder de niet mis te verstane titel “Was ist los in unseren Schulen – Ein Schulreport” (Wat is er aan de hand op onze scholen - Een schoolrapport). Mooi motto van Klar: Ken als leraar, maar ook als directeur uw leerlingen persoonlijk!
Schoolleider Klar maakt in zijn boek zowel qua theorie als praktijk diverse keren klip en klaar duidelijk wat goed onderwijs zijns inziens inhoudt. “Wij hebben duidelijke regels nodig. Racisme, nationalisme, religieus fanatisme en verheerlijking van geweld, drugs en andere obsceniteiten hebben niets van doen met legitieme vrijheid van meningsuiting. Die horen op school gewoonweg niet thuis. Hier is ook geen ruimte voor schoolautonomie, deze regel moet vanzelfsprekend zijn en helemaal van boven komen.”
Even verderop schrijft hij: “Er zijn tekens, symbolen en letters of getallencombinaties, die betrekking hebben op radicale groepen of op radicaal gedachtegoed. Alle hebben in een liberale en democratische samenleving niets te zoeken. Opgave van de school is de kinderen een oriëntering te bieden. Wat is in orde, toegestaan en wat valt buiten de maatschappelijke of ook wettelijke acceptatie. Hier geldt het om een fundament te leggen voor onze westerse en democratische waarden.”
Hoe de schooldirecteur dit principiële uitgangspunt toepast? Een praktijkvoorbeeld. Ook In Oostenrijk is onder scholieren de afkorting ACAB populair. Dat staat voor “All Cops Are Bastards”. Klar acht dit een minachtig van de uitvoerende macht in de staat en dat dient derhalve zwaar te worden bestraft. “Op school is voor deze code geen plaats: niet op muren, schooltafels of kledingsstukken. De politie als “je vriend en helper” plus respect voor alle hulpkrachten moet in de hoofden van de kinderen en jongeren verankerd zijn.”
Met zijn boek wenst Christian Klar een duidelijk signaal af te geven. Juist in een etnisch zeer gemêleerde samenleving betekent “integratie aanpassing”. En de school moet voor het “waaraan” dan, het voorbeeld geven. Zeker, dat vereist moed. Exact zijn boek wil moed geven “op te staan”, betoogt Klar. Maar het is tegelijk “een waarschuwing” in welke richting “we ons juist ontwikkelen”.
In ”Was ist los in unseren Schulen” onderbouwt de auteur zijn analyse met tal van pakkende anekdotes. Die geven ook meteen het hele scala aan schoolproblemen aan, die ondermeer resulteren uit het welbekende fenomeen van migratie naar Europa.
Klar nodigt de ouders van Valton (alle namen in het boek zijn gefingeerd) uit. Zijn prestaties laten te wensen over. De schoolleider kent de ouders goed. Al twee oudere zussen van Valton waren leerlingen. Niet erg sterke scholieren, maar uiteindelijk toch met diploma afgesloten. We laten Klar direct aan het woord: “Vader en moeder nemen plaats. Ik laat Valtons schriften zien, die heb ik klaargelegd om aan te tonen hoe catastrofaal zijn werk er uitziet. “Wat zegt u daarvan?”, vraag ik de moeder. “Helemaal niks”, is het verrassende antwoord. Op het moment dat ik daarop wil reageren, gaat ze verder: “Helemaal niets, want ik kan niet lezen en niet schrijven.” Ik probeer mijn verrassing niet te laten merken en wissel van onderwerp…”
Scène tijdens een training voor een zaalvoetbaltoernooi. Twee van Klars beste spelers zijn Gökhan en Serdat. De leraar overlegt met hen over de opstelling van het team. Als verdediger op rechts stelt hij Martin voor. “Eerder een pedagogische dan een op prestatie gerichte beslissing. Gökhan kijkt mij stomverbaasd aan: “Wie is Martin?” Ik denk na, hoe zal ik hem beschrijven, en dan roept Serdat van de andere kant van de bank: “Weet ik, de Oostenrijker!” Gökhan begrijpt het meteen. We hebben slechts één Oostenrijker in onze trainingsgroep. “Ja, dat past goed, in de verdediging is hij toch goed”, beaamt Gökhan.”
Nog een voetbalscène uit het leven van gymnastiek- en wiskundeleraar Klar. Bij een voetbalfinale van zijn schoolteam ontbreekt steraanvaller Zoran, pas kort woonachtig in Wenen en van Servische origine. Klar vraagt zijn aanvoerder Zoran meteen te bellen. “Het spijt me, meneer, ik heb alleen de nummers van de Turken.” Dan Ahmad maar. “Nee, ik heb alleen de nummers van de Arabieren.” Hetzelfde antwoord komt van een Poolse en Albanese speler. Tenslotte wendt Klar zich tot Christian, zijn antwoord luidt: “Ik heb geen nummers, ik ben de enige Oostenrijker.” Wat de teamleider vreesde, gebeurt: zonder Zoran (de enige Serviër in de ploeg) wordt de finale verloren.
“Bijna alle spelers zitten in dezelfde klas, het is een goede klassengemeenschap, maar zodra ze de school verlaten, is ieder in zijn eigen leefomgeving”, concludeert Klar. “In dit geval verloopt alles vreedzaam, maar ze groeien niet gezamenlijk op, en er ontstaat geen gemeenschap. Ieder leeft in zijn bubble, de illusie van de gemeenschappelijke bonte samenleving blijft in dit geval een wensdroom.”
Eerste deel van een kleine serie over het nieuwe boek van Christian Klar, “Was ist los in unseren Schulen – Ein Schulreport”, Seifert Verlag, Wenen, 2024, 22 euro.
Reactie plaatsen
Reacties