“Wij moeten sterk zijn zodat Israël niet door kan gaan met zijn belachelijke acties tegen Palestina”, zei de Turkse president Erdogan onlangs op bezoek in zijn geboorteplaats Rize. Die uitspraak liet hij vergezeld gaan met het dreigement de Joodse staat militair binnen te kunnen vallen zoals dat in Libië en Nagorno-Karabakh geschiedde.Niets zou dat verhinderen, beklemtoonde Erdogan.
Het is de grote verdienste van de Israëlische Turkije-specialist prof. Efrat Aviv (Bar-Ilan University) deze ongehoorde woorden van de leider van een lidstaat van de NAVO in de context van de Turkse binnen- en buitenlandse politiek te plaatsen. Aviv doet dat in een uitgave van BESA Perspectives onder een bekend Turks spreekwoord als titel:“Erdogan, You Can’t Saila Ship with Words. Tussen haakjes, de afkorting BESA staat voor The Begin-Sadat Center forStrategic Studies te Ramat Gan, waar prof. Aviv senior onderzoeker is.
Erdogans verbale aanval op Israël herinnert Aviv aan het jaar 2017. Toen publiceerde zij een uitstekend boek over antizionisme en antisemitisme in Turkije. “Ik ging de vraag na of Erdogan zelf een antisemiet was. Ik betoogde dat of hij nu persoonlijk een antisemiet is of niet -een oordeel dat ik aan de lezer laat- de cruciale kwestie zijn invloed op de opkomst en verspreiding van antisemitische sentimenten in de Turkse samenleving is. Anders dan in andere landen zijn antisemitisme en antizionisme in Turkije vaak van bovenaf gedicteerd.”
Van belang is de waarneming/analyse van de Turkije-expert dat Erdogan geobsedeerd is door Netanyahu. De Turkse president deinst er zelfs niet voor terug de Israëlische premier in ’s lands media als de nieuwe Hitler af te schilderen. Deze retoriek vindt haar illustratie in het Turkse straatbeeld. Op een reclamezuil verandert het gezicht van Netanyaugeleidelijk in dat van Hitler. Met als onderschrift: “Hitler is niet dood, hij verandert alleen van gedaante.” Inderdaad, de lezer oordele zelf over de vraag of Erdogan een Jodenhater is…
Erdogans militaire dreigement aan het adres van Israël kwam een dag na het bloedbad dat Hezbollah aanrichtte in de Druzische plaats Majdal Shams op de Golanhoogte (27 juli 2024) en waarbij twaalf Druzische kinderen omkwamen. Echter, aan deze tragedie wijdde de Turkse president geen woord. Zelfs na de pogrom van 7 oktober zei hij alleen: “Wij nodigen alle partijen uit redelijk te handelen en impulsieve maatregelen te voorkomen.”
Blijft staan de vraag: zal Erdogan de daad bij het woord voegen en militaire eenheden naar Gaza sturenof Hamas te hulp schieten met ammunitie? Per slot van rekening bloeit de Turkse wapenexport. In 2022 goed voor 4,4 miljard dollar.
Aviv geeft in etappes antwoord. Eerst staat ze stil bij de verrassing in Israël over Erdogans dreigement. Opmerkelijk, vindt de onderzoeker. Al in september 2023 bleken immers de intenties van Erdogan. Zeker, die werden overschaduwd door de grote terreuroperatie van Hamas van 7 oktober, maar toch… In september 2023 ontdekte de Israëlische douane in de haven van Ashdod een poging van Turkije om 16 ton raketmateriaal de Gazastrook binnen te smokkelen. Aviv rept ook nog van 54 ton aan zakken gips die van Turkije naar Gaza onderweg waren in twee containers. In deze lading bevond zich ammonium chloride, dat terreurgroepen in de Gazastrook gebruikten voor de productie van raketten.
Na deze onthullende feiten gaat Aviv in op de vraag naar de factoren die Erdogan bewogen zo’n ernstige bedreiging te uiten tegen Israël. Zij plaatst die tegen de achtergrond van de toenaderingspogingen van Turkije tot Syrië en Iran. Daarbij springt die tot het Assad-regime in Damascus het meest in het oog. In het vorige decennium spande Erdogan zich nog volop in om met het uitbreken van de burgeroorlog in Syriëde val van de Assad-dynastie te bewerkstelligen.Maar de tijden zijn veranderd. Werd de grote schare Syrische vluchtelingen eens met open armen ontvangen in Turkije, thans vormen diverse Turkse steden het treurige toneel van anti-Syrische onlusten. In Ankara roepen de oppositiepartijen om een massale deporatie van de Syriërs. De Turkse regering zoekt nu de steun van het Syrische regime om dit urgente probleem op te lossen. En zo is Assad voor Erdogan niet langer meer “een terrorist”. Aanjager van de spanningen tussen Turken en Syriërs is de schrijnende sociaal-economische nood (hoge inflatie!) onder een groot deel van de Turkse bevolking. Kortrom, de Syrische kwestie vormt een bedreiging voor Erdogans populariteit.
Gedurende de laatste vijftien jaar greep Erdoganspartij, de Partij van Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP), de conflicten met Israël aan om zich te positioneren als de kampioen van de islam. Ter versteviging van de electorale basis. Echter, exact deze kiezersgunst brokkelt af voor de AKP. Vandaag de dag oefent de islamistische Yeniden Refah Partisi(Nieuwe Welvaartspartij) forse kritiek op de te toegeeflijke politiek van Erdogan versus Israël. Nog altijd immers onderhoudt Turkije diplomatieke betrekkingen met de Joodse staat. En ook faciliteertAnkara onveranderd de substantiële doorvoer van Azerbeidzjaans gas naar Israël over eigen territoir.Hoe hoog die kritiek op zijn Israël-beleid bij Erdoganzit, bleek tijdens de speech waarin hij Israël met militaire interventie dreigde. Criticus Dogan Bekin, parlementslid van de Nieuwe Welvaartspartij, moest het uitdrukkelijk ontgelden.
Natuurlijk snijdt Efrat Aviv de relatie Turkije-Hamas aan. Ondanks oproepen aan de leiders van Hamas om Turkije te verlaten na 7 oktober, ondernam Ankara geen actie om die woorden kracht bij te zetten. “De Turkse steun voor Hamas raakt gewone Turkse burgers, inclusief Joden, op negatieve wijze. De wet die een tweede staatsburgerschap van Israël verbiedt, verscherpt de zogenaamde loyaliteitskwestie onder Turkse Joden nog verder.”
Resteert de ultieme vraag: wat is de reële betekenis van Erdogans dreigement? Aviv acht het onwaarschijnlijk dat Turkije militairen naar Gaza zal sturen. De diplomatieke betrekkingen tussen Turkije en Israël bestaan nog steeds. Eerdere, soortgelijke bedreigingen van Turkse zijde in 2010 bleven holle retoriek. Trouwens, de VS zouden dit van Turkije als mede NAVO-lid niet gedogen.
Maar met deze prognose wenst prof. Aviv geenszins te volstaan. Daarvoor is het simpele feit dat de president van een land een derde land, waarmee het notabene diplomatieke betrekkingen onderhoudt, met een militaire invasie bedreigt, te ernstig van aard. Dat gaat hier niet alleen op voor Israël. Ook tegenover andere landen presteerde/presteert Erdogan hetzelfde. “Deze maand markeert de 50e verjaardag van de Turkse bezetting van Noord-Cyprus. En Turkije gaat door met het bedreigen van Griekenland en Cyprus ondanks vredesgesprekken.” En passant waarschuwt de Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Hakan Fidan, Nicosia “weg te blijven” van het conficttussen Israël en Hezbollah.
Saillant detail in het exposé van Efrat Aviv is dat geen enkele partij heeft gereageerd op Erdogansdreigement tegen Israël behalve Geert Wilders, “theextreme right leader in the Netherlands”.
Onlangs oreerde Erdogan: “Wij geloven dat het nuttig is gebalde vuisten te openen. Wij willen disputen oplossen door wederzijdse dialoog aan de onderhandelingstafel.” Commentaar van prof. Aviv: “Maar het is moeilijk te geloven dat Erdogans Turkije in staat is zulke verklaringen af te leggen tegenover Israël.” Veelbetekenend zet ze er tussen haakjes achter: Dat zou de vraag kunnen beantwoorden of Erdogan wel of geen antisemiet is.
Laatste zin uit de zeer informatieve notitie van EfratAviv: “Wat betreft Majdal Shams: het bloedbad van twaalf kinderen tijdens een partijtje voetbal zou Erdogan geschokt moeten hebben, die zijn carrière als voetballer begon.”
Reactie plaatsen
Reacties