Islamitisch antisemitisme – een alarmerende ontwikkeling (1)

De terreuraanval van Hamas op Israëlisch grondgebied (7 oktober 2023) toonde in Europa ook een wijdverbreid antisemitisme aan binnen moslimgemeenschappen. Talrijke studies hadden deze evidentie trouwens al blootgelegd. Qua Jodenhaat richtten het wetenschappelijke debat, de politiek en media hun aandacht evenwel bij voorkeur op radicaal-rechts. Vandaar nut en noodzaak van de recente heldere analyse van het islamitisch antisemitisme door expert en politiek wetenschapper Nina Scholz.

Recente onderzoeken in Duitsland en Oostenrijk geven aan dat moslimgemeenschappen twee tot drie keer hoger scoren qua antisemitische attitudes en vooroordelen dan andere groepen in de bevolking, andere immigranten inbegrepen. Als oorzaken noemt Scholz de ouderlijke opvoeding, een jegens Joden vijandig gezinde sociale omgeving, idem Arabische en Turkse televisiezenders en de sociale media.

Het gaat daarbij geenszins louter om uitingen contra de staat Israël, maar treft de Joden in het geheel, beklemtoont Scholz. Ze geeft daarvan een duidelijk voorbeeld: januari 2024 publiceerde de Turkse krant Yeni Şafak een artikel over de anti-Joodse legende van de rituele moord (de Joden zouden bij Pesach brood met het bloed van christelijke kinderen bakken). Al in de titel werd dit giftige antisemitische hersenspinsel als “bloedstollende traditie” van de Joden opgevoerd.

Religieuze argumenten uit de islamitische overlevering worden overgebracht op de huidige Joden. Dat kweekt een diepe haat met de potentie van geweld. Islamistische organisaties, al dan niet jihadistisch of legalistisch opererend, geven eeuwenoude en moderne versies van antisemitisme door. Vaak in combinatie met het Israëlisch-Arabisch/Palestijns conflict. Ter legitimering van Jodenhaat.

Hoe verhoudt de huidige Jodenhaat zich tot het Midden-Oostenconflict? Nina Scholz wijst het conflict onmiskenbaar de rol van katalysator toe in het islamitisch antisemitisme, dat echter wezenlijk ouder van oorsprong is.

De wetenschapper verplaatst haar blik naar onze eeuw. In de eerste decennia daarvan werden alle dodelijke aanvallen op Joden uitsluitend door geradicaliseerde moslims gepleegd.  De enige uitzondering in deze categorie zou de aanslag in Halle zijn geweest, maar de dader wist niet binnen te dringen in de plaatselijke synagoge. Zorgelijk acht Scholz intussen het openlijk dreigen met geweld tegen Joden van de zijde van links-radicale kringen, die actief betrokken zijn bij pro-Palestina en pro-Hamas demonstraties.

Over het gevaar van moslimzijde citeert ze de Israelitische Kultusgemeinde in Oostenrijk. Deze meldde voor 2022 een duidelijke oververtegenwoordiging van moslims als daders onder de rubrieken “fysieke aanvallen” en “bedreigingen”. Negen van de 14 geregistreerde fysieke aanvallen kwamen op het conto van moslims. En 11 van de 21 bedreigingen.

In aanvulling daarop blijkt uit een studie van het European Agency for Fundamental Rights uit 2018 dat 41 procent van de in Duitsland bevraagde Joden en Jodinnen bij de identificering van de daders van zeer zware antisemitische delicten tegen hen over de afgelopen vijf jaar, naar extremistische moslims verwijst. Voor Oostenrijk was dat 35 procent. Let wel op een bevolkingsaandeel van moslims van 5,7 procent voor Duitsland en 8 procent voor Oostenrijk. De oververtegenwoordiging van moslims bij uitingen van Jodenhaat was dus klip en klaar.

Antisemitische attitudes zijn in islamitisch gestempelde landen significant breder verspreid dan in alle andere landen, informeert Scholz. Ze haalt daarbij de studie “ADL Global 100” aan van de Anti Defamation League uit 2019. Die bevat een antisemitisme-index met de volgende gemiddelde cijfers: West-Europa 24%; Oost-Europa 34%; Noord- en Zuid-Amerika 19%, Sub-Sahara-Afrika 23% en Nabije Oosten en Noord-Afrika 74%. Voor de laatste regio’s zien die antisemitismepercentages per enkele landen uitgesplitst er als volgt uit: Turkije 71, Saoedi-Arabië 74, Egypte 75, Marokko 80, Jordanië 81 en Irak 92.

Het Oostenrijkse parlement voert regelmatig onderzoeken naar antisemitisme uit. In 2023 luidde de conclusie dat antisemitisme “onder mensen die Turks of Arabisch spreken” in Oostenrijk aanzienlijk sterker verbreid is dan onder andere delen van ’s lands bevolking. Peilingen onder jongeren van de laatste jaren bevestigen dit beeld. Zo stelde een studie in opdracht van de stad Wenen bij 47% van jeugdige moslimrespondenten antisemitische attitudes vast. Aanzienlijk hoger dan bij christelijk-orthodoxe jongeren (27%) en katholieke (7%). In een enquête van de Pedagogische Hogeschool in Wenen gaf 48% van Albanees, Arabisch, Bosnisch of Turks sprekenden aan dat ze instemden met de stelling dat Joden in Oostenrijk te veel invloed bezaten.

Deze cijferreeksen over antisemitische attitudes brengt Nina Scholz tot de slotsom dat in de meeste islamitische landen deze anti-Joodse ressentimenten tot een innerlijke waardencanon behoren, zoal niet tot staatsraison. “Ook wanneer niet alle immigranten of vluchtelingen uit deze landen antisemitische attitudes meebrengen, moet statistisch gezien ervan worden uitgegaan dat immigratie uit landen met een hoge antisemitisme-index het aandeel van mensen met antisemitische opvattingen op de totale bevolking verhoogt.”

Op grond van deze constatering dienen politiek en samenleving in Europa eerlijk onder ogen te zien dat immigratie uit islamitische landen een nieuwe versie van Jodenhaat introduceerde. In een aantal Europese landen, bijvoorbeeld Frankrijk, Groot-Brittannië of Zweden, heeft dat in de laatste twee decennia tot een ernstige stijging van geweld geleid en tot het wegtrekken van Joden. Zij lopen immers dagelijks gevaar vijandig bejegend te worden, zo niet aangevallen zonder adequate bescherming.

Scholz noemt concreet een brandpuntwijk qua Jodenhaat, het Berlijnse stadsdistrict Neukölln. Al jaren doen zich daar telkens gevaarlijke situaties voor Joden voor, in versterkte mate sinds die zwarte zaterdag 7 oktober 2023 (pogrom Hamas), overvallen op Joden incluis.

Oktober 2023 eiste de vakbond van de Duitse politie een strikter optreden tegen antisemitisme in het publieke domein, op straten en pleinen dus. Op het eind van hetzelfde jaar bracht de Deense politie naar buiten niet meer voldoende capaciteit te bezitten ter bescherming van Joodse instellingen. Zo sterk was de bedreigende situatie toegenomen. De regering in Kopenhagen besloot daarop ook het leger in te zetten bij de bewaking.

Bron: bijdrage “Islamischer Antisemitismus. Eine beunruhigende Entwicklung” van Nina Scholz aan de publicatie “Antisemitismus auf dem Vormarsch – Neue ideologische Dynamiken”, Nomos Verlagg, Baden-Baden 2024.