“Wij geloven in een toekomst voor Joods leven in wereldstad Rotterdam!”

Over een paar jaar viert Rotterdam 400 jaar permanente Joodse vestiging in de stad. We spraken met de huidige voorzitter van Joods Rotterdam, Chris den Hoedt, die momenteel vooral strijdt tegen “de alsmaar krimpende ruimte om publiekelijk Joods te kunnen zijn”.

De Joodse feestdagen liggen weer achter u. Hoe hebt u die persoonlijk beleefd?

Chris den Hoedt: De feestdagen zijn een tijd van innerlijke reflectie, bezinning en dit jaar meer dan andere jaren ook van samenzijn en verbondenheid.

Uiteraard hebben we ook stilgestaan bij wat er vorig jaar gebeurde, de slachtoffers en de gevolgen van een jaar oorlog.

En hoe lag dat binnen de Joodse gemeente in Rotterdam?

Chris den Hoedt: De diensten en bijeenkomsten die we gedurende de feestdagen hadden, waren goed bezocht met veel nieuwe gezichten. Duidelijk is dat de beleving dit jaar niet losstond van wat er maatschappelijk gebeurt met de toename van het antisemitisme hier en de oorlog waar Israël in is getrokken met alle bizarre reacties daarop. Juist het samenkomen met anderen die dezelfde beleving hebben, geeft een extra dimensie aan de betekenis van de feestdagen.

Intussen heeft een wisseling van de wacht plaatsgevonden in de Maasstad. Carola Schouten is Ahmed Aboutaleb opgevolgd als burgemeester. Hoe kijkt u terug en blikt u vooruit als voorzitter van Joods Rotterdam qua contacten met het Rotterdamse stadsbestuur?

Chris den Hoedt: Het laatste jaar is zeker niet maatgevend voor de contacten die wij onderhouden met het stadsbestuur. Dit jaar is er één geweest van teleurstelling in de houding en de passiviteit van het gemeentebestuur en specifiek de bewuste portefeuillehouders in dat bestuur. Hiermee bedoel ik het gebrek aan daadkracht om met concrete acties te komen om het groeiend antisemitisme in te dammen. Alles lijkt geoorloofd en antisemitische uitingen blijven onbegrijpelijk zonder consequenties.

Verwachtingen dat het anders zal zijn met de nieuwe burgemeester hebben we niet direct. De grenzen van de democratie zijn zover opgerekt, of worden op zo’n wijze geïnterpreteerd dat intolerantie en haat vrij spel hebben. Misschien dat met de nieuwe burgemeester een meer gebalanceerde mening komt over het conflict en met grotere kennis van verschillende uitingen van antisemitisme dat er een andere wind gaat waaien, maar dat valt te bezien. Een concrete verwachting hebben we niet, maar hoop wel.

In hoeverre vormde de 7^e oktober 2023, waarop de monsterlijke pogrom van Hamas plaatsvond, een censuur in uw leven en dat van uw gemeente/synagoge?

Chris den Hoedt: Ik denk dat het primair en bovenal de eigen Joodse identiteit heeft versterkt en de gemeenschapsbanden hechter heeft gemaakt.

Censuur  betekent in de context van de vraag (zoals ik deze lees) of je je identiteit meer verborgen houdt dan voorheen. In de gemeenschap zijn er inderdaad leden die hiervoor kiezen en daar is alle respect voor. Het generatieve trauma speelt hierin mee en zie het als zelfbescherming tegen het kwaad van buiten.

Persoonlijk doe ik dat niet en dragen ik en mijn gezin misschien wel nog wel meer uit wie we zijn en waar we voor staan, zonder angst maar met grote trots. Juist ook als voorzitter van een gemeenschap met een lang verleden in de stad, zie ik het als mijn verantwoordelijkheid om een spreekbuis te zijn voor Joods Rotterdam en te strijden tegen onrecht en de alsmaar krimpende ruimte om publiekelijk Joods te kunnen zijn.

Van Joodse zijde wordt wel gesteld dat vanwege de gegijzelden in Gaza en de voortdurende oorlogssituatie waarin Israël zich vooralsnog bevindt de periode van rouw nog niet werkelijk is aangebroken.

Chris den Hoedt: Het is een jaar van extreme emoties. Deze emoties hangen aan momenten en gaan alle kanten op. Slachtoffers worden betreurd en herdacht en blijven zeker in onze gedachten, maar het is de weerbaarheid door de omstandigheden die kenmerkend voor deze tijd is. In moeilijke tijden zitten we niet/nooit bij de pakken neer en kijken we vooruit naar een betere toekomst. Tijd om te rouwen is er nu niet, de actualiteiten laten daar geen ruimte voor.

U fungeert als de woordvoerder in Nederland voor de familieleden van de Israëlische gegijzelden. Wat is het laatste nieuws?

Chris den Hoedt: Het enige wat we met zekerheid kunnen stellen na meer dan een jaar, is dat er 101 gijzelaars nog niet thuis zijn. Het laatste bericht is dat er nog 51 in leven zijn, maar dat valt niet te valideren omdat geen enkele organisatie toegang heeft. Wat we wel weten, is dat de omstandigheden waarin zij worden gegijzeld erbarmelijk zijn en dat deze alle internationale conventies en waarden schenden. Voormalige gegijzelden schetsten mij het beeld van hun ‘bewakers’ en de onmenselijkheid van deze door religie gehersenspoelde fanaten. Dit stemt niet hoopvol voor het lot van de gegijzelden.

Er zijn al langer verschillende initiatieven gaande om tot een wapenstilstand te komen en gijzelaars uit te ruilen. Tot nu toe zijn alle initiatieven vruchteloos gebleken omdat de voorwaarden van beide kampen te ver uit elkaar liggen, maar we blijven hopen dat ze snel tot een oplossing komen en de 101 gijzelaars allemaal terugkomen naar hun families.

Rotterdam geldt als hotspot van Palestijnse organisaties die Hamas bewieroken en financieel ondersteunen. Wat betekent dat concreet voor de Joodse gemeenschap in de stad?

Chris den Hoedt: Rotterdam heeft de grootste Palestijnse gemeenschap in Nederland, dus het feit dat veruit de meeste Palestijnse organisaties hier gevestigd zijn, is logisch. Het vreemde is dat geen van die organisaties, naar mijn weten, gericht is op de realisatie van een bestendige toekomst voor zowel de Palestijnse als de Israëlische bevolking.

Dat er organisaties en personen zijn, die terreurorganisaties als Hamas bejubelen, is meer dan zorgelijk. Ik weet niet hoe groot die groep is die dit steunt, maar als je je schaart achter een ideologie waarvan verschillende woordvoerders hebben uitgedragen dat Joden wereldwijd een potentieel doelwit zijn, dan mogen we ons toch wel terecht zorgen maken, liijkt mij.

Er lopen momenteel twee rechtszaken tegen Rotterdamse personen/organisaties: één tegen de naar vermeend grootste fondsenwerver van Hamas in Europa en een tweede tegen een man die verdacht wordt van het voorbereiden van een aanslag tegen een Joods doel in Europa.

Laat deze schrikbarende situatie de stedelijke overheid, de media en de burgers soms koud?

Chris den Hoedt: De politiek en de media hebben een agenda en/of een ideologisch narratief. Hun (vaak naïeve) wereldbeeld bepaalt de stellingname en of er reactie op acties komt. Juist en accuraat geïnformeerd zijn, lijkt minder relevant dan het uitdragen van de eigen ideologie. Of het ze koud laat, weet ik niet, maar het doet de ernst van de situatie geen goed als grenzen overschreden mogen worden zonder consequenties.

Het is weliswaar vaak de luidruchtigste groep die gehoord wordt, maar dat de burgers koud laat, denk ik niet. De uitslag van de laatste verkiezingen geeft de indicatie dat een proteststem in stilte is afgegeven. Typisch Nederlands misschien, maar er zijn gelukkig veel mensen die achter en met ons staan om actief verandering te brengen.

Recent sprak de redactie van deze website met twee Joodse studenten van de Erasmus Universiteit. Hoe zijn uw contacten met Joodse docenten/studenten ter plaatse en wat hoort u van hen?

Chris den Hoedt: Wij onderhouden een goede relatie en hebben met regelmaat contact met het bestuur van de Joodse studentenvereniging. Deze vereniging is opgericht in september 2023, een maand voor de Hamas-pogrom. Voor Joodse studenten is het juist nu belangrijk om een spreekbuis te hebben en samen te kunnen komen om de zorgen te delen, feestdagen samen te vieren en activiteiten te ontplooien.

Ook met Joodse leraren/professoren etc. op de universiteit en hogescholen hebben we contact. Dat studenten zich niet veilig voelen door uitingen in hun directe omgeving, door gekleurde teach-ins alsook dat zij nauwelijks gehoor vinden bij het universiteitsbestuur, baart zorgen. Gelukkig komt er steeds meer weerwoord en worden besturen gewezen op hun verantwoordelijkheid.

Bij uw huis wappert de Israëlische vlag. Nog reacties?

Chris den Hoedt: We hebben vooral positieve reacties gehad van zowel buurtbewoners als ook van toevallige passanten, waarvan enkelen zelfs aanbelden om hun steun te betuigen. Mijn vrouw is in Israël geboren en getogen en haar familie woont voor het grootste deel daar. Voor ons is het naast een stille, zichtbare steunbetuiging ook een uiting dat wij ons niet verstoppen.

Neemt de alija toe in Joods Rotterdam, gelet op de openlijke uitingen van haat jegens het Joodse volk en de Joodse staat? Bent u daar ook persoonlijk mee bezig?

Chris den Hoedt: De laatste jaren zijn meerdere Rotterdamse Joodse jongeren en gezinnen om verschillende redenen naar Israël verhuisd. Of Alija toe gaat nemen naar aanleiding van het groeiende antisemitisme, durf ik niet te zeggen, maar Alija wordt vaker besproken dan voorheen. Essentieel is natuurlijk de vraag of er toekomst is voor Joods leven in Rotterdam/Nederland en of de huidige storm overwaait of niet.

Persoonlijk ben ik niet bezig met Alija maken. Israël is een tweede thuis en wij komen er vaak en erg graag. Wellicht dat we na pensionering daar meer tijd zullen gaan doorbrengen, maar dat zien we tegen die tijd wel.

Welke wensen heeft u namens en voor Joods Rotterdam?

Chris den Hoedt: Over een paar jaar vieren we 400 jaar permanente Joodse vestiging in onze stad. Het is een rijke geschiedenis die terug te vinden is op de door historicus Rob Snijders opgetuigde website joodserfgoedrotterdam.nl. Hier kan je lezen dat Joodse Rotterdammers door de eeuwen heen hebben bijgedragen aan alle facetten van de lokale samenleving: cultureel, sociaal, stadsontwikkeling, bedrijfsmatig, gezondheidszorg etc. Ik zie het als de taak van ons bestuur en betrokken vrijwilligers om te zorgen dat we nog lang een onderdeel kunnen zijn van onze mooie stad.

De wens die wij nog hebben om daar invulling aan te geven, is om een Joods cultureel centrum te kunnen bouwen bij onze synagoge om een ontmoetingsplek te creëren voor alle Joodse Rotterdammers en andere geïnteresseerden.

Ook de zichtbaarheid van de lokale Joodse geschiedenis en het Jodendom in het algemeen willen we de komende jaren vergroten. Dit doen we uiteraard omdat we geloven dat er in een wereldstad als Rotterdam een toekomst is voor Joods leven. Helaas zijn onze financiële middelen beperkt en ligt de weg langs gemeentelijke procedures (vergunningen etc.) vol met obstakels.

Krijgt u ook weleens reacties uit directe familiekring of vrienden, collega’s en zakelijke relaties uit Israël op de heersende haat tegen de Joodse gemeenschap en de Joodse staat in Nederland?

Chris den Hoedt: Met een lichte verbazing wordt gekeken naar de wereldwijde (met name in westerse landen) toename van antisemitisme. Nederland werd gezien als een tolerant land waar Joden vrij kunnen leven zonder haat. Dat ook hier de vrijheid wordt ingeperkt door radicale groepen en bestuurlijke kop-in-het-zand politiek gaat er moeilijk in. Maar het besef is er dat dit een terugkerend historisch fenomeen is onder een andere noemer, antizionisme.