Groter vrees voor heimelijke dan openlijke boycot bij Israëlische wetenschap

Nee, het Weizmann Instituut kennen wij niet, hoorde een Belgische afgestudeerde van zijn universiteit. Juist dat vermaarde Israëlische kenniscentrum in Rehovot trok hem. En Ido Amit, een coryfee op het onderzoeksgebied van de immunologie aan hetzelfde Weizmann Instituut, kreeg wekenlang geen antwoord toen hij een publicatie instuurde naar een leidend academisch tijdschrift. Geen wonder dat de Israëlische wetenschappelijke wereld zich groter zorgen maakt over heimelijke dan openlijke boycotpogingen.

Genoemde gegevens zijn ontleend aan de bijdrage van Thomas Thiel in de Frankfurter Allgemeine van 22 juli 2024. Onder de kop “Wissenschaft in Geiselhaft” informeert de wetenschapsredacteur van het Duitse dagblad vanuit Tel Aviv over het effect van buitenlandse boycotmaatregelen op Israëlische academische instellingen en individuele Israëlische experts.

Dat effect mag bepaald niet worden onderschat. Sinds enkele maanden ontvangen Israëlische onderzoekers de boodschap van buitenlandse vakgenoten dat de samenwerking wordt opgezegd. Met een wetenschapper uit een land dat “genocide” pleegt, valt immers niet te coöpereren. Zeker, zo heet het, het academische werk van de aangesproken Israëli wordt gewaardeerd en men kijkt ook soms zelf anders tegen de beschuldiging van   genocide aan, maar de druk is eenvoudigweg te groot…

Die boycotdruk tegen de Joodse staat dateert overigens niet van na 7 oktober 2023, de pogrom van Hamas en de daaropvolgende Gaza-oorlog, zo benadrukt Thiel. “De boycotbeweging tegen Israël ofwel BDS kent in de academische wereld veel aanhangers. Echter de uitsluiting gebeurde meestal op subtiele wijze. De laatste tijd zijn het daarentegen hele universiteiten, vooral in Europa, die het contact afbreken. Parallel daaraan  nemen de pogingen toe Israëlische wetenschappers uit besturen, conferenties, tijdschriften te dringen.”

Veelzeggend is de noodkreet die de Israëlische Academie van Wetenschap in mei aan het adres van Duitsland uitte: uitnodigingen naar Israël worden niet meer aangenomen en Israëlische wetenschappers worden nauwelijks nog zelf uitgenodigd. De Duitse Alliantie van Wetenschapsorganisaties aarzelde niet deze situatie te veroordelen. Duitsland behoort tot de weinige Europese landen, aldus Thomas Thiel, die zich strikt tegen een boycot keren. De FAZ-redacteur plaatst hier echter wel een kanttekening bij: dat mag dan tenminste gelden op institutioneel niveau, maar vooral in de sociale wetenschappen lopen de meningen daarover uiteen, voorzichtig gezegd.

Ondertussen nam Otmar Wiestler, president van het imponerende Berlijnse onderzoeksconsortium Helmholtz-Gemeinschaft, tijdens een recent bezoek aan Israël een aantal keren duidelijk stelling: “Het kan niet zijn dat Israëlische wetenschappers in gijzeling worden genomen.” Hij meldde eveneens dat “wij erop zullen letten, dat Israëlische wetenschappers op conferenties, in besturen en andere vormen van uitwisseling prominent vertegenwoordigd zijn.” In december wil de Helmholtz-Gemeinschaft een conferentie met Duitse en Israëlische wetenschappers organiseren, als teken van normaliteit.

Zalf op de gekwetste zielen van Israëlische onderzoekers, deze krachtige solidariteitsbetuiging van Otmar Wiestler, zelf een vooraanstaand wetenschapper met een bewonderenswaardige loopbaan (o.a. geavanceerd kankeronderzoek). “Wij weten de Duitse ondersteuning zeer op waarde te schatten”, reageert de president van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem, Asher Cohen. Een collega van Cohen rept zelfs van “een moreel keerpunt”.

Naast morele motieven zijn er ook heel praktische beweegredenen voor nauwe Duits-Israëlische wetenschappelijke samenwerking voert Thiel aan. Welk land immers kan zich meten met Israël qua briljante wetenschappers en met zo’n grote pioniersgeest exact in de disciplines, die naar algemene opvatting de toekomst gaan bepalen?! “Bovendien gelukt het het land beter dan Duitsland zijn wetenschappelijke kennis in de praktijk om te zetten. Israël is vandaag het beloofde land van de innovatieve geesten en het paradijs van de startup scène.” Naar de bloeiende sector van cyber security in Israël bijvoorbeeld vloeit maar liefst 40 procent van de wereldwijde investeringen.

De bijdrage van Thomas Thiel maakt en passant duidelijk dat de Israëlische academische wereld de boycotpogingen van enkele Europese landen (denk aan de begeerde Europese onderzoeksprogramma’s van miljarden euro’s!) geenszins onderschat. Heel gedecideerd wordt de beschuldiging van genocide -vaak genoemd als reden voor de boycot- van de hand gewezen. Dát verzuimen tot op heden Nederlandse universiteitsbesturen. Vandaar de aanhoudende, beschamende, zeer schadelijke ‘academische’ agitatie. Hoog tijd voor “een moreel keerpunt” in Nederland om met die Israëlische academica te spreken.