“Ben je tegen antisemitisme, dan ben je een racist”

Buiten ons land, denk aan Duitsland bijvoorbeeld, wordt volop onderzoek gedaan naar islamitisch antisemitisme. Media volgen dat ook. In Nederland bestudeert arabist, documentairemaker en redacteur NIW Ruben Gischler al jarenlang Jodenhaat onder moslims. Hier volgt een gesprek met hem. 

”Men veroordeelt het antisemitisme, maar men benoemt niet de antisemieten.”

Deelt u deze observatie van de Franse historicus Bensoussan ten aanzien van het islamitisch antisemitisme in de Europese politiek en media?

Ruben Gischler: Volgens mij is het probleem vooral dat men de ene antisemiet wel benoemt en de andere niet. Zowel ter linker- als rechterzijde heeft men voorkeur voor Joden en antisemieten waarmee zij de politieke tegenstanders kunnen afranselen en zichzelf vrijpleiten.

Pro Palestijns links houdt vooral van gedezioniseerde Joden die Israël liever vandaag dan morgen afschaffen. Zij ziet alleen maar antisemieten bij extreemrechts en zwijgt over de eigentijdse bloedsprookjes in hun media. Bovendien weten ze het zelfs zo te draaien dat zionisme volgens hun logica een vorm van antisemitisme zou zijn omdat het Joden in een hokje zou stoppen.

Vanuit rechterhoek wordt weer vaak iets te gretig naar antisemitisme onder moslims gewezen, alsof onze samenleving daar vrij van zou zijn.  Maar net zoals wij na de oorlog zware en vieze arbeid hebben uitbesteed aan ‘gastarbeiders’ en lagelonenlanden, hebben wij ook het antisemitisme uitbesteed. Dat wij het antisemitisme in het Midden-Oosten al die tijd gedoogd hebben en onder onze migranten met de mantel der liefde hebben bedekt, krijgen wij nu op ons bordje.

Overigens hebben sinds 7 oktober steeds meer mensen duidelijk minder moeite met antisemitisme. Dat zien we bij Johan Derksen, maar ook bij een universitair hoofddocent zoals Yolande Jansen van de UvA. Zij is een van de begeleiders van BDS-oprichter Omar Barghouti die in Amsterdam promoveert. In NRC beschrijft zij de strijd tegen antisemitisme als een speeltje van rechts waarmee zij moslims straffen. Volgens haar leidt de strijd tegen antisemitisme alleen maar tot meer rassenongelijkheid en mag mag antisemitisme alleen in het kader van de algemene strijd tegen racisme worden aangepakt. Je moet het maar verzinnen; ben je tegen antisemitisme, dan ben je een racist. ELSC, het subclubje van The Rights Forum, probeert de beschuldiging van antisemitisme zelfs als mensenrechtenschending erkend te krijgen. Het zal me niet verbazen dat wij daar de komende tijd meer van gaan zien. Dit heeft natuurlijk alles te maken met hun vurige vernietigingswens richting de Joodse staat, een verlangen dat zij moreel aanvaardbaar willen maken.

De Duitse historicus en politieke wetenschapper Matthias Küntzel onderscheidt in zijn analyse van het islamitisch antisemitisme twee voedingsbronnen: het islamitisch anti-judaïsme van de 7^e en 8^e eeuw én het Europees antisemitisme van de 19^e eeuw.

Hoe zou u het islamitisch antisemitisme van vandaag definiëren?

Ruben Gischler: Antisemitisme is altijd een kruisbestuiving van wat voorhanden is. Het islamitisch anti-judaïsme ontleende veel aan christelijke en Grieks-orthodoxe tradities. De Almohaden, of Al Muwahidun in het Arabisch, waren met hun gedwongen bekering van Joden en vervolging van bekeerlingen in al-Andalus weer een inspiratie voor de Spaanse inquisitie

De matserellen in Damascus van1841en later waren ook christelijk geïnspireerd, mede opgestookt door priesters en Europese diplomaten. Het was de introductie van christelijke bloedsprookjes in de islamitische wereld.

Daar kwamen de Protocollen van de Wijzen van Zion en het nazistische antisemitisme bovenop.

Nu zien wij de omgekeerde invloed vanuit het Midden-Oosten en de islamitische wereld op de Palestinaprotesten hier tegen Israël. Bijvoorbeeld het geforceerde onderscheid tussen ‘joden’, met nadruk zonder hoofdletter geschreven, en ‘zionisten’.

Dat heeft te maken met de aloude propaganda in de Arabische wereld tegen de Joodse staat en heeft een verband met de islamitische superioriteitgedachte waarin christenen en Joden in het gebied van de islam, dar al-islam, als religieuze minderheid getolereerd worden zolang zij zich onderwerpen aan islamitisch gezag. Als zij dat niet doen en het gezag betwisten, dan worden ze daarmee harbiyin ofwel deel van dar al-harb, het gebied van de oorlog. Zionisten streven naar Joodse zelfbeschikking in hun historisch thuisland, dat vanuit islamitisch oogpunt tot de dar al Islam behoort. Daarmee betwisten zij overduidelijk het islamitisch gezag en verklaren zij zichzelf vogelvrij

Wij zien dat in de taal van ontmenselijking en demonisering, die Hamas hanteert tegen de Israëlische slachtoffers van 7 oktober. Het gaat niet om burgers, maar om zionisten en kolonisten, dus vogelvrij. Dat is ook wat er bedoeld wordt met de leuze die we hier nu regelmatig horen: “Judaism up up up” en “Zionism down down”. Of “all zionists are racists” en ”zionists are all the same just nazi’s with a different name”. Het is de totale demonisering waar onze actievoerende docenten en studenten moeiteloos in meegaan.

Overigens heeft dat niet zozeer met antisemitisme te maken, maar meer met islamitische suprematie. Want christenen zoals Armeniërs of de religieus afwijkende Jezidi ondergingen hetzelfde lot. Tot de Eerste Wereldoorlog vormden vooral de christenen de grootste bedreiging voor de status quo van de islam, maar hun macht is in het Midden-Oosten effectief gebroken en zij hebben alle illusie op enige vorm van zelfbeschikking verloren. Nu richt het zich op de Joden met als gevolg dat alle beschikbare antisemitische retoriek uit de kast wordt getrokken.

Wat wel wortelt in het islamitisch antijudaïsme is het idee dat nu snel om zich heen grijpt onder de studentenprotesten, dat zionisten geen echte Joden zouden zijn. In de Koran valt te lezen dat Joden de boodschap van hun profeten zouden hebben vervalst en wordt er gesproken over de vrienden van de shabbat en de vervalsers van de shabbat. Zionisten zijn in die zin nepjoden, in tegenstelling tot Neturei Karta, de extremistische Joodse sekte die in afwachting van de Messias vaak samen met Palestina-activisten demonstreren voor de ontmanteling van de Joodse staat. Zij krijgen dan sentimentele steunbetuigingen in de zin van ‘dit zijn nu de echte joden’.

Dat idee heeft zich in de huidige tijd vermengd met het raciale Khazarenverhaal, dat ook populair is onder neonazi’s. Khazaren waren een “Eurokaukasisch” steppevolk uit Rusland, dat volgens oude verhalen tot het Jodendom is overgegaan en vervolgens is verdwenen. Hiermee kan de historische band en de semitische oorsprong van Joden ontkend worden. Palestijnen zijn dan de echte semieten en zelfs de echte joden want die hebben de boodschap, lees de Koran, niet vervalst. Dus zionisten zijn Europese kolonisten. Met deze interpretatie dat Joden hun boodschap, die hetzelfde is als de openbaring van de Koran, zouden hebben vervalst, heeft de islam zich succesvoller van zijn Joodse wortels weten te bevrijden dan de christenen.

Overigens gaan deze twee elementen -het onderscheid tussen zionisten en joden en zionisten als nepjoden- heel goed samen met de links-marxistische demagogie die de geestelijke en sociale wetenschappen in haar greep heeft. De oprichter van de Students for Justice in Palestine en oprichter van het islamitisch college in Berkeley, Hatem Bazian, die ook nu in de wereldwijde protesten een rol speelt in het ophitsen van de studenten, noemt zichzelf een dekoloniaal islamitisch denker. Aan koloniseren deden moslims blijkbaar niet met hun settlements en hun garnizoenssteden die een cruciale rol speelden in de islamisering van Noord-Afrika en Azië.

Küntzel spreekt in publicaties ook over een ideologietransfer, de export van de Jodenhaat van de nazi’s naar het Midden-Oosten. Hij noemt de nazi’s de eerste antisemitische antizionisten, die een Joodse staat tot elke prijs wilden voorkomen. Küntzel stelt: “Hitlers belangrijkste Arabische partner in de strijd tegen de Joden was de moefti van Jeruzalem, Amin el-Husseini, die vanuit Berlijn de antisemitische ideologie van het nationaalsocialisme met behulp van Arabische radio-uitzendingen in de Arabische ruimte verbreidde. Er loopt bewijsbaar een directe lijn van de moefti naar de Jodenhaat van de Egyptische moslimbroederschap, waarvan Hamas een afstammeling is.” Een onmiskenbare continuïteit tussen 1941 en vandaag, aldus de Duitse onderzoeker.

U hebt zelf ook over de moefti gepubliceerd. Graag uw mening over de visie van Küntzel. Tussen haakjes: zijn vakgenoot Bensoussan oordeelt koeltjes dat die nazi-export van Jodenhaat naar de Arabische wereld helemaal niet nodig was, want “die was er al, vaak verbonden met haat tegen het Westen”.

Ruben Gischler: Ja dat klopt, hoewel ik niet paraat heb wie nu het eerst geld van de nazi’s kreeg in de jaren dertig. Hassan al-Banna van de moslimbroeders of Hajj Amin al-Hoesseini.

We moeten niet vergeten dat er misschien nooit een moefti was geweest als de Engelsen hem niet door de strot van de moslims in Brits mandaatgebied Palestina hadden geduwd. De Engelsen hebben de religieuze status van Jeruzalem opgewaardeerd. Onder de Ottomanen had Jeruzalem geen moefti, laat staan een grootmoefti. Die had je alleen in Istanboel en Cairo. En er bestond onder de plaatselijke oelema (moslimse schriftgeleerden) grote weerstand tegen de benoeming van Amin al-Hoesseini, omdat hij niet over de juiste religieuze achtergrond beschikte.

De moefti heeft in het Midden-Oosten onmiskenbaar aan een politiek klimaat bijgedragen waarin compromis en gematigdheid levensgevaarlijk is en verdergaande radicalisering het enige mogelijke alternatief. De gematigde tot compromis bereide Palestijnse stemmen die in de jaren dertig zeker bestonden, zijn zo goed als geëlimineerd door de mannen van de moefti. Door zijn betrokkenheid bij de staatsgreep in Irak (1941) en zijn verregaande collaboratie met de nazi’s heeft hij zowel het op nazisme geïnspireerde antisemitisme van de Arabisch nationalistische regimes gestimuleerd als voor een renaissance van islamitisch antisemitisme gezorgd.

Maar ook hier weer, het zijn de Engelsen die hem vlak na de oorlog uit Europa hebben laten ontkomen, terwijl hij was aangeklaagd bij het Neurenberg tribunaal. Volgens de Britten was hij de enige “who could cool off the zionists”. Dankzij de moefti hebben nazi’s weer een goed heenkomen gevonden in onder andere Syrië en Egypte, waar zij de geheime diensten en staatspropaganda mede vorm hebben gegeven.

Ook heeft hij van Jeruzalem en Palestina een zaak voor alle moslims gemaakt met de instituties en de middelen die de Engelsen tijdens het mandaat voor hem in het leven hebben geroepen. Het is wederom de westerse wereld die het ‘systemisch’ antisemitisme onder deze naoorlogse Arabische regimes van niet-Joodverklaringen, sluipende culturele boycots en uitsluiting, heeft gedoogd en in haar dialoog met de Arabische wereld op hoog internationaal diplomatiek niveau in belangrijke mate heeft gelegitimeerd. Stel je voor dat het Westen in Zuid-Amerika de dictaturen daar met hun onderdrukking, geflirt met nazisme en antisemitisme zolang hun gang had laten gaan.

Over de ideologie van Hamas zegt de Amerikaanse historicus Jeffrey Herf kort en krachtig: “Jodenhaat zit in haar DNA. Eenieder die Hamas ondersteunt, is een antisemiet.”

Dat moet toch een duidelijke boodschap zijn aan de (linkse) pro-Palestijnse demonstranten van vandaag?!

Ruben Gischler: Het is verbazingwekkend hoe weinig Hamas en haar islamitische achtergrond onderwerp van het debat is, hetzelfde geldt voor de berichtgeving over de oorlog in Gaza. Het is opvallend hoe in de gescandeerde leuzen tijdens de protesten zorgvuldig de term Hamas uit de weg wordt gegaan. Ook het feit dat Hamas in het Arabisch de afkorting is voor “Islamitische Verzetsbeweging” wordt consequent weggemoffeld. Er zijn natuurlijk uitschieters waarin opeens Hizbollah wordt bejubeld en ik ben bang dat de hordes dat alleen maar meer gangbaar zullen maken. Je ziet het aan de lesjes islam op encampments of die inclusieve non-binaire vrouwelijke studenten die op de universiteit in Los Angeles gedwee achter aansluiten bij het islamitisch gebed in solidariteit met de Palestijnen. Dan hebben wij het nog niet over het oprukken van de groene Hamashoofdband tijdens de demonstraties.

Die hele Hamasideologie van de moslimbroeders en de rol van Jeruzalem daarin wordt totaal niet besproken. Het enige religieuze aspect wat aandacht krijgt is het extremisme en messianisme van settlers.

Zijn Franse collega Bensoussan acht het antisemitisme van rechts van minder belang en vooral minder gevaarlijk dan het islamitisch antisemitisme dat al meerdere dodelijke slachtoffers heeft geëist.

Kunt u zich in deze beoordeling van het Europese heden vinden?

Ruben Gischler: Laten wij ons alsjeblieft niet rijk rekenen. Extreemrechts is in Duitsland groot en ziet haar kans eindelijk schoon nu de uniciteit van de Holocaust aan de linkerkant hard wordt ondergraven. Je ziet in Duitsland neonazi’s met Palestijnse vlaggen zwaaien en hier zie je Baudet flirten met Denk. Zij zien Joden als oorzaak van de multiculturele samenleving en zijn afgunstig door hun illusie dat Joden in Israël voor zichzelf wel een etnostaat gecreëerd zouden hebben. Zo zie je hoe die giftige ideeën elkaar versterken. Het begint obscuur maar opeens duikt het overal om je heen op.

De ironie is dat de lessen van tolerantie, respect voor andermans culturen, het bestrijden van vreemdelingenhaat, die uit de Holocaust zijn getrokken, het benoemen van antisemitisme en extremisme onder moslims zo goed als taboe hebben verklaard. Zeker bij links. “Gegen Antisemitismus, Rassismus und Menschenverachtung” heeft in Duitsland “God, Keizer en Vaderland” vervangen en als bezwering lijkt dit nieuwe mantra helaas zijn langste tijd alweer gehad te hebben.  

Bensoussan werpt trouwens een interessante vraag op: “Waarom willen miljoenen moslims naar Europa komen, wanneer Europa zozeer doordrenkt is van racisme en ‘islamofobie’?”

Toch een mooie vraag voor westerse zelfhaters?!

Ruben Gischler: Tja, westerse zelfhaters hebben zichzelf wijsgemaakt dat zij van alle kleuren en geuren moeten houden en migranten maken net als iedereen het zichzelf graag thuis. Met als gevolg dat de spreekwoordelijke ‘Arabische straat’ naar Europa is verhuisd. Naar het lijkt met meer succes en resultaat dan in de Arabische wereld zelf, waar velen tenminste nog in staat zijn het politieke effectbejag van de opgeklopte waanzin en demagogie met een korreltje zout te nemen. Hier nemen zij het wel heel erg serieus.

Iemand vertelde mij laatst dat zij in Zweden urenlang door eindeloze taigawouden reed en opeens in een dorp aankwam met alleen maar Somalische vluchtelingen. Zo zijn wij dan ook wel weer.

Het jaarrapport 2023 over wereldwijd antisemitisme (Tel Aviv Universiteit) geeft in detail aan hoe virulent Jodenhaat zich publiekelijk manifesteert in de Arabische wereld en Turkije.

Welke effecten sorteert dit agressief antisemitisme op de moslimgemeenschappen in Europa, kortom op islamitisch antisemitisme, zicht- en hoorbaar ook op Nederlandse straten en pleinen?

Ruben Gischler: Antisemitisme wordt steeds meer onderdeel van de tegencultuur. Zowel voor extreemrechts als moslims en bij activistisch links die het absolute kwaad nu op het zionisme projecteren. Politie, brandweer en vertegenwoordigers van de overheid worden steevast voor Joden uitgescholden door gefrustreerde jochies die zichzelf in hun eigen intifada wanen.

In Nederland hebben wij beetje een cultuur van ‘u vraagt, wij draaien’. Je ziet dat er pragmatisch wordt aangepast bij de nieuwe realiteit in de grote steden. Op school worden heikele onderwerpen vermeden. Bij gemeentes en ministeries worden praatsessies georganiseerd voor islamitische medewerkers over hoe verschrikkelijk het Palestijnse lijden voor hen is en hoe zij de gefantaseerde onvoorwaardelijke steun aan Israël verbinden met hun gevoel van maatschappelijke uitsluiting. Daardoor wordt het een onderwerp waar iedereen rekenschap over moet afleggen en begrip voor moet hebben.

En passant blijkt uit een recente enquête van de Universiteit Konstanz dat meer dan 30 procent van de ondervraagde moslimstudenten blijk geeft van antisemitische attitudes, terwijl dat bij niet-moslimstudenten tussen de 4 en 6 procent schommelt. En dan spreken we nog niet over de Jodenhaat die zich exclusief richt tegen Israël en die wijdverbreid is in academische kringen.

Veel werk aan de winkel voor het antisemitisme-onderzoek, concludeert de Frankfurter Allgemeine Zeitung dezer dagen.

Ziet u deze wetenschappelijke lacune in het onderzoek naar islamitisch antisemitisme ook in Nederland en zo ja, welke redenen liggen daaraan ten grondslag?

Ruben Gischler: Ik denk dat je westers antisemitisme en islamitisch antisemitisme inmiddels niet meer los van elkaar kan zien. Veel onderzoek is natuurlijk gebaseerd op het raciale antisemitisme van extreemrechts. Onderzoekers willen liever niet hun handen branden en vooral niet stigmatiseren. Maar dat telkens maar weer onderzoeken worden gepubliceerd waarin de conclusie steevast is dat antisemitisme vooral onder extreemrechts voorkomt, is totaal absurd. Onderzoekers die zich gespecialiseerd hebben in de islamitische wereld, lijden vaak aan een hoge mate van identificatie met hun onderwerp. Of zij hebben de retoriek over Israël en de Palestijnen volledig geïnternaliseerd.

Dan hebben wij ook te maken met de academische loopgravenoorlog over de IHRA-definitie van antisemitisme die verregaande kritiek op het recht van Joodse zelfbeschikking en het bestaansrecht van Israël als antisemitisme beschouwt. De critici van de IHRA-definitie willen daar juist niet aan. Zoals gezegd, zou antisemitisme ook veel meer als tegencultuur tegen de overheid en westerse samenleving onderzocht moeten worden en waarom bepaalde ideeën over Joden en Israël, waarvan wij aannemen dat ze geïmporteerd zijn, hier zo in goede aarde vallen.

Recente studies geven aan dat moslims die vaak naar de moskee gaan duidelijk vatbaarder zijn voor antisemitische stereotypen dan moslims die minder religieus zijn ingesteld.

Herkenbaar voor u?

Ruben Gischler: Ja, hoewel virulent antisemitisme ook onder meer nationalistisch ingestelde en niet zo religieuze moslims voorkomt. Ook sommige christenen uit het Midden-Oosten kunnen bijzonder onaangenaam zijn op dit punt. Maar salafisten hier in Nederland zien zichzelf graag als de nieuwe Joden en de Joden als nieuwe nazi’s.

De chef-redacteur van de Jüdische Allgemeine Philipp Peyman Engel ervaart deze externe invloed aan den lijve: “Mijn familie wordt nu door het gevaar, waarvoor ze uit Iran is gevlucht, ingehaald. Als Joodse leerlingen van school moeten wisselen omdat moslimse klasgenoten ze pesten, dan is het niet vijf voor twaalf maar vijf na twaalf!” Hij vervolgt: “Wanneer ik met Syrische, Afghaanse, Iraakse vluchtelingen spreek, tonen zij zich extreem vijandig jegens Israël, simpelweg omdat ze daarmee zijn opgegroeid. De eerste generatie van Turkse migranten viel qua houding tegenover Joden nog niet op, maar bij de jongeren is Erdogans politiek merkbaar.”

Hoort u ook zulke geluiden van ontgoochelde Joodse vluchtelingen uit landen met een moslimmeerderheid?

Ruben Gischler: Die Joden, die ik ken met een achtergrond in de Arabische wereld, waren vaak piepjong of kinderen van. Ik kom meer Israëli’s en Nederlandse Joden tegen die sinds 7 oktober totaal ontgoocheld zijn door de huidige situatie in Nederland, mede door de toon van de kranten die zij altijd lazen en als beschaafde burgers vertrouwden. Zij zijn diep geraakt door het verraad en totale gebrek aan empathie van hun genocide roepende linkse vrienden en collega’s.