“De situatie is dramatisch, we moeten handelen”, de kop in de Frankfurter Allgemeine Zeitung/FAZ (7 oktober 2024) boven een interview met de juriste dr. Orna von Fürstenberg, lid van het netwerk van Joodse docenten aan hogescholen in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.
Al voor 7 oktober 2023 merkte Von Fürstenberg een omslag in de stemming. De door antisemitische kunstwerken ontsierde en bijzonder omstreden tentoonstelling Documenta 15 in Kassel bleek qua bezoekers een groot succes. “Het publiek schijnt zich daarvoor nauwelijks geïnteresseerd te hebben”, stelt zij vast.
Haar eigen engagement begon echter al in 2018. Toentertijd sloot Kuwait Airways Israëlische passagiers expliciet uit van haar vluchten. Een Duitse rechtbank stelde de maatschappij ook nog eens in het gelijk. “Dat heeft mij toen erg geraakt: hoe kan het zijn dat een rechter zo’n evidente ongelijkheid in behandeling niet onderkent? Dat gaf mij aanleiding cursussen aan de universiteit te geven…”
Het netwerk van Joodse docenten aan hogescholen klaagt dat velen van haar leden zich uit angst voor vijandigheden niet meer op de campus wagen en hun Joodse identiteit verbergen. Hoe is het dr. Von Fürstenberg na de pogrom van Hamas vergaan op de Frankfurter campus? “Ik ben voorzichtiger geworden, veel, veel voorzichtiger”, antwoordt ze. “Ik zal op de campus niet meer laten zien dat ik Joods ben, met uitzondering misschien binnen een kleine groep mensen. Ik merk ook dat men bepaalde dingen niet meer zoals vroeger kan zeggen; of er wordt gezegd dat men bepaalde zaken niet kan beoordelen, omdat men Joods is en derhalve niet neutraal kan zijn.”
Een zwaarwegend thema zijn de afzeggingen van uitnodigingen of juist het uitblijven daarvan, vult de rechtsgeleerde aan. “Uitnodigingen die men anders altijd had gekregen. Het komt voor dat sprekers over Joodse thema’s worden verzocht om de universiteit door de achterdeur binnen te komen, zodat het niet tot een confrontatie met activisten komt. Diverse collega’s zijn overgegaan op online-colleges om vijandigheden en confrontaties te vermijden. Joden worden zo uit het publieke domein teruggedrongen. En sommigen menen dat daarmee het probleem is opgelost. Wij hebben gemerkt dat er een lijn is opgeschoven, er loopt een breuk door de universiteiten.”
Bijzonder kritisch uit de wetenschapster zich over een brede tendens in de academische wereld om antisemitisme te tolereren, “zolang die via de omweg van de zogenoemde Israëlkritiek wordt geventileerd”. Ze verwijst naar de protestbrief van wetenschappers tegen de ruiming van het protestkamp aan de Freie Universität Berlin. Het ging daar om duidelijk antisemitische en geweldverheerlijkende uitingen.
Een belangrijke vraag van FAZ-redacteur Thomas Thiel aan dr. Von Fürstenberg luidt: Door welke vorm van antisemitisme voelt u zich op de hogescholen het sterkst bedreigd? “Dat is vooral het islamistische antisemitisme”, repliceert de docente. “Die treft ons fysiek. Het antisemitisme tegen Israël werkt subtieler, is echter heel uitgesproken. Van het extreemrechtse antisemitisme merken wij aan de hogeschool minder direct, hoewel het voor de gehele maatschappij zeer gevaarlijk is en we ons over de AFD geen illusies te maken. Op de hogescholen hebben we echter met een andere krachtsverhouding te doen.”
Von Fürstenberg ziet de anti-Israëlische protesten telkens weer gedragen worden door vooral politiek gemotiveerde en professioneel georganiseerde actoren van buiten de universiteiten. Zij vormen netwerken die onderling nauw zijn verbonden en juridisch goed op de hoogte zijn. Deze lieden kennen de zwakke punten van een vrije, democratische samenleving, van de Duitse rechtsorde, en buiten die bewust uit, observeert de juriste. “Elke romantisering van de protesten en daarmee verbonden activiteiten is misplaatst.”
Het lid van het netwerk van Joodse academici bepleit in het vraaggesprek met FAZ het belang van de instelling van zogenoemde “Anlaufstellen” op de campussen. Plekken waar informatie wordt gedeeld over Joods leven in Duitsland. Contactpunten ook waar het Midden-Oosten-conflict helder wordt uitgelegd. Veel migranten komen immers uit landen, waar antisemitisme behoort tot leven van alledag en door staatsinstanties wordt verbreid, zoals in Syrië. Hiermee valt veel te bereiken, meent Von Fürstenberg, hoewel dat alleen het probleem van “het dikwijls irrationele antisemitisme” niet zal oplossen, erkent ze tegelijk. De juriste gelooft evenwel heel sterk in het belang van intermenselijk contact tussen Joden en niet-Joden.
Ten slotte concludeert dr. Ora von Fürstenberg dat de politiek in Duitsland echt iets moet doen ter bescherming van Joods leven in Duitsland. Hoe moeilijk dat juridisch ook moge zijn. “Echter, de situatie is zo dramatisch, dat wij verplicht zijn iets te moeten doen. Er is geen alternatief.”
Bron: interview met juriste dr. Ora von Fürstenberg in Frankfurter Allgemeine Zeitung/FAZ, 7 oktober 2024, onder titel “Die Situation ist dramatisch, wir müssen handeln” door FAZ-redacteur Thomas Thiel.
Reactie plaatsen
Reacties